Op 14 maart vond in het Britse Lagerhuis een debat plaats over de kernwapenstrijdmacht die het Verenigd Koninkrijk nog steeds bezit. Aan de orde was de vervanging van de bestaande nucleaire systemen. Ondanks heftige oppositie binnen de regerende Labour Party (87 Labour leden stemden tegen) werd met behulp van de Conservatieve Partij een meerderheid gevonden (409 voor, 161 tegen) om een nieuw kernwapensysteem aan te schaffen en daarmee de Britse kernwapenstatus tot minstens 2050 te handhaven. Daartoe zullen de bestaande nucleaire draagsystemen, de Vanguard klasse nucleair aangedreven onderzeeërs, rond 2020 worden vervangen door nieuwe onderzeeërs. Tegelijkertijd wordt gewerkt aan een verlenging van de levensduur van de Amerikaanse raket, de Trident II D-5, die omstreeks 2040 op zijn beurt kan worden vervangen. De bestaande slagkracht bestaat uit minder dan 200 kernkoppen gemonteerd op 64 Trident raketten, verdeeld over de vier Vanguard klasse onderzeeërs. De raketten hebben een bereik van 7.400 km. en elke afzonderlijke kop heeft een explosieve kracht van 100 kiloton equivalent, dus ongeveer zes maal de bom die Hiroshima verwoestte.
Mogelijk zijn de laatste jaren sommige raketten uitgerust met slechts één W-76 kernkop (Amerikaans ontwerp, aangepast door de Britten), die kan worden ingezet met een lagere explosieve kracht. Daarmee wordt het scenario van beperkte kernwapeninzet – waarbij kernwapens als een ‘gewoon’ wapen worden ingezet – denkbaar. Volgens de plannen zal het aantal kernkoppen worden verlaagd naar minder dan 160 en het aantal onderzeeërs mogelijk naar drie.
De relatief vroege parlementaire besluitvorming was op zich een overwinning van de sterke anti-kernwapenbeweging die al jaren in de weer is tegen de vervangingsplannen. Rond Faslane marinebasis in Schotland, waar de onderzeeërs gebaseerd zijn, wordt door de vredesbeweging een permanent actiekamp, het Faslane Peace Camp, onderhouden door internationale activisten, ondersteund door de Schotse afdeling van de Campaign for Nuclear Disarmament. Andere acties, zoals die van de Aldermaston Women’s Peace Campaign, richten zich tegen de uitbouw van deze beruchte kernwapenlaboratoria. Daar worden nieuwe kernkoppen (vermoedelijk onderdeel van het Amerikaanse Reliable Replacement Warheads programma) voor het Trident systeem ontwikkeld, samen met de Amerikaanse nucleaire laboratoria. Een lobby van anti-kernwapengroepen zoals Acronym, BASIC en de Oxford Research Group hebben het afgelopen anderhalf jaar het Britse parlement en de media bestookt met argumenten om het verlengingsbesluit niet te nemen, of uit te stellen.
Volgens een schatting van de Amerikaanse voormalige nucleaire regeringsadviseur Dr. Richard Garwin zou met geringe middelen de levensduur van de bestaande vloot verlengd kunnen worden met 15 jaar, van 2020 naar 2035. Dit zou ruimte geven voor de pogingen om de kernwapenstaten te overtuigen serieus werk te maken van hun beloftes om nucleair te ontwapenen. Die belofte is immers – helaas zonder einddatum – vastgelegd in het Non-Proliferatie Verdrag. De Britse regering beweert dat ze de bepalingen in dit verdrag nakomt.
Maar zelfs de meestal diplomatiek formulerende directeur van het Internationaal Atoomagentschap, de heer Al-Baradei, vertolkte in een toespraak in Londen een andere mening: “Hoe kunnen ze verwachten dat dit systeem van haves and have nots te handhaven is? Hoe kan ik naar land X gaan en zeggen ‘U moet u aan uw afspraak houden om geen kernwapens te ontwikkelen’ als de grootmachten geen vooruitgang boeken in hun verplichtingen voor nucleaire ontwapening?” Dit praktische argument (naast de ethische geuit door Britse kerkleiders en de staatsrechtelijke van juridische experts) mocht niet baten. Het ziet er naar uit dat het Verenigd Koninkrijk nog tot diep in de 21e eeuw haar kernwapens zal koesteren en daarmee ook de ‘speciale relatie’ met de VS. De vraag is wel of het nieuwe Schotse parlement het Britse besluit zal aanvaarden: Trident zal zeker een thema zijn voor de verkiezingen die daar op 3 mei worden gehouden.
Vredesmagazine