Wanneer dit nummer van VD AMOK verschijnt, zal de burgerinspectie van de kernwapenbasis Volkel voor dit jaar al hebben plaatsgevonden. Opnieuw zullen actievoerders met symbolische actie de publieke aandacht vestigen op de voortgezette aanwezigheid van kernwapens in Nederland.
De atoombommen in Volkel zijn massavernietigingswapens, middelen om terreur uit te oefenen. Het is belangrijk ze te verwijderen. Maar ook al zou dat gebeuren, dan nog is er de kwestie van de nucleaire politiek van de NAVO, waaraan Nederland zich als NAVO lidstaat verbindt. Men zou de bommen immers in tijden van crisis weer kunnen invliegen. Dus moet er heel wat meer veranderen aan de Nederlandse betrokkenheid dan alleen haar rol als ‘gastheer’ en gebruiker van de Amerikaanse kernbommen. Wie zich bewust is van dit feit, moet een zekere optimisme koesteren bij het beluisteren van de debatten in de Tweede Kamer over deze problematiek. Daar wordt nog steeds (laatst nog begin september) een titanenstrijd geleverd over de officiële erkenning van de aanwezigheid van de kernwapens. Zelfs het toegeven van dit feit maakt deel uit van de diplomatieke manoeuvres rondom de kernwapens.
In het slotdocument van de toetsingsconferentie van het Non-Proliferatie Verdrag (NPV) dat in mei jl. tot stand kwam (zie het vorige nummer van dit blad) werd opgeroepen tot meer doorzichtigheid over de aanwezigheid van kernwapens. Dat is iets waar de Nederlandse regering wel werk van wil maken, mits in het kader van onderhandelingen over een algemene regeling hierover zodat ook de duizenden Russische ’tactische’ kernwapens er onder vallen.
De grote vraag is natuurlijk, wat gebeurt er nadat er officieel is toegegeven dat er kernbommen bij ons liggen? Misschien komt dan de boven beschreven ’terugtrekoptie’ in beeld. Als de NAVO in december vergadert staat ook een evaluatie van de nucleaire NAVO-politiek op de agenda (het zogenaamde ‘paragraaf 32’ proces). Daarna zullen we meer weten over de toekomst.
Schild
Er is nog een nucleaire kwestie die de wereld en dus ook de NAVO-bondgenoten van de VS raakt; de plannen van de Amerikaanse regering om een antiraketschild (de National Missile Defense – NMD) aan te leggen boven Noord-Amerika. Zoals bekend is de uitvoering van dat plan begin september opgeschort door president Clinton. Een volgende president zal nu de beslissing moeten nemen. Daarvoor is aanpassing van een belangrijk Amerikaans-Russisch verdrag, het ABM-verdrag, noodzakelijk. Die overeenkomst schrijft beperkingen voor aan de aantallen anti-raket raketten die de VS of Rusland mogen opstellen. Dit past in de exotische logica van de nucleaire terreur, waarbij beide zijden zeker moeten zijn dat ze terug kunnen slaan als ze nucleair worden aangevallen. Het is deze zekerheid die door het schild ondermijnd wordt. Daarom bestrijden zowel China als Rusland de voortzetting van het programma.
De meeste Europese landen, waaronder Nederland, maken zich ook zorgen. Deels vanwege de Russisch/Chinese tegenstand (die immers in een nieuwe kernwapenwedloop kan uitmonden) maar ook over de gevolgen van zo’n schild voor de ‘koppeling’ van de Europese veiligheid met die van de VS. Het probleem is, als de VS een schild aanleggen waarachter ze zich veilig wanen, dan hebben ze wellicht geen zin om nog bij Europese conflicten betrokken te raken.
De meningsverschillen tussen de Amerikaanse en Europese regeringen zijn in één opzicht misleidend: mocht er een overeenkomst tussen de VS en Rusland over het ABM-verdrag tot stand komen, dan zal de oppositie als sneeuw voor de zon verdwijnen.
VD AMOK