N.a.v. Willem Post.’Obama’s lente: een pragmaticus met idealistische trekjes’, in: Internationale Spectator, juni 2009, blz. 291-294.
Obama 100 dagen
Het beeld dat Willem Post neerzet in zijn artikel over de eerste 100 dagen van Obama’s buitenlands beleid, is te positief en onvolledig. Dat er een aanzienlijke verschuiving is naar uitgebreider overleg met de bondgenoten en een grotere nadruk op diplomatie, staat buiten kijf. Maar in de manier waarop de politieke doelen van het Amerikaanse beleid worden nagestreefd, is weinig veranderd. Zoals Post terecht schrijft, is er sprake van verzwakking van de Amerikaanse macht, die wordt gecompenseerd door een verschuiving naar minder gewelddadige middelen dan gebruikelijk was onder president Bush-II. Een nadere beschouwing van dat beleid wekt enige scepsis. Na het aantreden van de nieuwe regering in januari verklaarde minister van defensie Gates dat er gesnoeid zou worden in de absurd hoge Amerikaanse defensiebegroting, in omvang (meer dan 600 miljard dollar) bijna even groot als de som van de defensie-uitgaven van de rest van de wereld. (1) Zinloze ‘pork barrel‘-projecten, zoals extra productie van F-22 gevechtsvliegtuigen, die zo geavanceerd zijn dat men ze niet durft in te zetten, zouden worden geschrapt. In werkelijkheid is de inmiddels voorgestelde defensiebegroting andermaal gestegen (2) en zal zij waarschijnlijk ook onder het door de Democratische partij beheerste Congres nog verder omhoog gaan voordat de definitieve versie is vastgesteld aan het eind van het jaar. Bovenop deze begroting heeft het Congres in juni nog eens 105 miljard dollar toegewezen voor de oorlogen in Afghanistan en Irak. (3)
Hoewel president Obama zich in zijn toespraak in Praag uitsprak voor nucleaire ontwapening, blijkt bij nadere bestudering van de plannen voor de nucleaire strijdkrachten dat deze weliswaar worden gereduceerd, maar niet afgeschaft. De huidige plannen voorzien een nucleaire strijdkracht van ongeveer tweeduizend kernkoppen in 2012. Na verdere Amerikaans-Russische onderhandelingen komt dit aantal misschien op 1.500 elk. (4)
De twee belangrijkste interventies die Obama erfde van zijn voorganger, zijn de conflicten in Irak en Afghanistan. Wat betreft Irak hebben de Verenigde Staten een overeenkomst getekend waarin de terugtocht van de expeditiemacht in Irak wordt geregeld. De datum van de afgesproken terugtocht in 2010 is echter al ter discussie gesteld door minister Gates. (5) Marine-installaties en vliegvelden elders in de Golf-regio worden in ieder geval gehandhaafd.
De andere geërfde oorlog, die in Afghanistan, wordt niet alleen voortgezet, maar zelfs geïntensiveerd en uitgebreid, naar Pakistan. De recente toevoer van zo’n 21.000 man Amerikaanse versterkingen wordt vergezeld door een groot aantal civiele hulpverleners. De combinatie van militaire en civiele middelen wordt aan het thuisfront verkocht als een minder gewelddadige vorm van oorlog. In feite worden in het verleden geleerde lessen – zoals in Vietnam – over contraguerrilla-oorlogvoering consequent toegepast in het nieuwe oorlogstheater. Het gevolg is niet een vreedzame diplomatieke oplossing van het conflict, maar een steeds intensievere strijd, met een oplopend aantal burgerdoden. Een oorlog zonder einde die op zijn beurt de oppositie tegen de westerse aanwezigheid verder aanwakkert. In zowel Irak als Afghanistan is er sprake van een immense surge van contractanten (extern ingehuurd personeel). Volgens het Pentagon waren in juni 2009 ongeveer een kwart miljoen mensen ingehuurd in het operationele gebied van het Amerikaanse Central Command, waar Afghanistan en Irak onder vallen. (6) Ze vervullen vooral honderden ondersteunende functies om de personeelstekorten in het Amerikaanse leger op te vangen.
De voor de westerse buitenlandse politiek meest schadelijke confrontatie, die in het Midden-Oosten tussen Israëli’s en Palestijnen, wordt door Obama nauwelijks aangepakt. De oproep van Obama aan Israël om de bouw van de nederzettingen in bezet gebied te stoppen (hij had het niet eens over het vertrek van de honderdduizenden kolonisten, die een rechtvaardig vredesproces onmogelijk maken), wordt openlijk getrotseerd door de Israëlische regering. (7) De Amerikaanse regering heeft geen sancties aangekondigd om de Israëlische tegenwerking te overwinnen.
Ook moet aan de vermeende vooruitgang in het Amerikaanse mensenrechtenbeleid onder Obama worden getwijfeld. De president heeft beloofd dat de gevangenis te Guantánamo Bay in januari 2010 gesloten wordt en dat geheime processen worden stopgezet. Zelfs als de sluiting lukt, worden speciale militaire rechtbanken gehandhaafd en sluiten de executive orders op dit terrein, door Obama op 22 januari uitgevaardigd, marteling niet uit. (8) Inderdaad werd eind juni door de BBC melding gemaakt van de mishandeling van gevangenen op Bagram luchtmachtbasis in Afghanistan, een installatie onder controle van de Amerikaanse landmacht. (9) Amerikaanse mensenrechtenorganisaties proberen al maandenlang de rechteloosheid van deze en andere gevangenen ongedaan te maken. Maar de juridische vertegenwoordigers van de regering hebben de lijn van Bush simpelweg voortgezet en overwogen in juni het uitvaardigen van nog meer presidentiële decreten om het wetgevende proces van het Congres te omzeilen. Van vervolging van de politici en ambtenaren die verantwoordelijk waren voor het martelbeleid onder president Bush, is door Obama afgezien. Een groot deel van de beschrijving van Willem Post gaat over de verschijningsvorm van de regering Obama: de uitstraling is perfect, daar kunnen we het over eens zijn. Maar helaas verbergt de mooie buitenkant een onplezierige werkelijkheid – een beleid dat in veel opzichten dat van de vorige regering voortzet.
Noten:
1 Zie: http://www.globalissues.org/article/75/.
2 Winslow T. Wheeler, ‘Of Pork and Baloney’, 6 mei 2009 (http://original.antiwar.com/wheeler/2009/05/06/of-pork-and-baloney/).
3 John Nichols, ‘All But 32 House Dems Back Bad Wars, Big Banks’, in: The Nation, 16 juni 2009 (http://www.thenation.com/blogs/thebeat/444002/).
4 Joint Statement by Presidents Medvedev and Obama on strategie reductions, 1 april 2009 (http://www.acronym.org.uk/docs/0904/doc02.htm).
5 Careth Porter, ‘Drawdown Plan May Leave Combat Brigades in Iraq’, IPS, 28 februari 2009 (http://www.antiwar.com/porter/?articleid=14329).
6 Contractor support of U.S. operations in USCENTCOM AOR, Iraq, and Afghanistan ADUSD (program support), mei 2009 (http://s3.amazonaws.com/propublica/ assets/contractors/adusd).
7 Vita Bekker in Tel Aviv, ‘Israel defies US on West Bank homes’, 29 juni 2009 (http://www.ft.com/cms/s/).
8 James Hill, ‘Obama’s Torture Loopholes’, Clobal Research, 26 januari 2009; Executive order- Review and disposition of individuals detained at the Cuantánamo Bay Naval Base and closure of detention facilities, 22 januari 2009 (http://www.whitehouse.gov/the_press_office/closureofguantanamodetentionfacilities/).
9 lan Pannell, ‘Ex-detainees allege Bagram abuse’, BBC News, Kabul, 24 juni 2009.
Internationale Spectator